Skały i skałki w Karkonoszach stanowią jeden z najbardziej rozpoznawalnych elementów tych fascynujących gór. Ich fantazyjne kształty i owiane tajemniczymi legendami pochodzenie sprawiają, że są one same w sobie celem wycieczek górskich. Skąd się wzięły i dlaczego przybrały tak osobliwe formy? Poznaj 10 skał i skałek w Karkonoszach, które warto odwiedzić.
W Karkonoszach znajduje się ponad 100 większych zgrupowań skalnych i niezliczona ilość mniejszych skałek, których pochodzenie i forma rozpala ciekawość nie tylko geologów i karkonoskich badaczy. Najwyższe z nich osiągają nawet 30 metrów wysokości i są widoczne z daleka. Zbudowane są one z tzw. granitu karkonoskiego, który powstał ponad 300 milionów lat temu.
Skąd się wzięły skały i skałki w Karkonoszach?
Początek karkonoskim skałom i skałkom dała zastygająca lawa w wyższych partiach skorupy ziemskiej. Karkonoski granit to zatem produkt krystalizacji gorącej magmy, która miała miejsce ok. 8-10 km pod powierzchnią ziemi.
NASZ E-BOOK
KARKONOSZE
poza utartymi szlakami
Cechy skał i skałek w Karkonoszach
Granit karkonoski cechuje obecność siatki spękań, która sprawia wrażenie, jakby ktoś pociął większe skały na mniejsze bryły. Typowym rodzajem spękań dla karkonoskich skał i skałek są spękania pionowe połączone ze spękaniami poziomymi tzw. spękania ciosowe. Spękania tworzą szczeliny, do których dostaję się woda, która wraz z procesami wietrzenia przyczynia się do rozpadu granitu.
Skąd pochodzą fantazyjne kształty skał i skałek w Karkonoszach?
Za powstanie osobliwych form karkonoskich skał i skałek odpowiada w głównej mierzenie sposób spękania granitu i proces wietrzenia. W zależności od przebiegu i gęstości spękań, skałki przybierają różne kształty.
Zróżnicowana gęstością spękań, ale również różnice w zawartości minerałów sprawiają, że granitowe skały wietrzeją i ulegają rozpadowi w różnym tempie. I tak część skały może być w nienaruszonym stanie a część ulec w znacznym stopniu rozkładowi. Dzięki procesom erozji taka skała zostaje odsłonięta a wiatr, opady, zmienna temperatura nadają skale różne formy.
Kociołki wietrzeniowe – tajemnicze skały w Karkonoszach
Najbardziej intrygującymi formami dla badaczy są tzw. kociołki wietrzeniowe – koliste zagłębienia na płaskich powierzchniach, których głębokość dochodzi nawet do 1 metra. Kociołki wietrzeniowe powstają w wyniku połączenia procesu wietrzenia z procesem zamarzania i odmarzania wody, która gromadzi się w powstałych zagłębieniach.
Największy kociołek wietrzeniowy w polskich Karkonoszach znajduje się na Drewniaku koło Michałowic. Ma on 1,6 m średnicy i 1,1 m głębokości. Kociołki wietrzeniowe znaleźć można między innymi na skałce Kotliska w Jagniątkowie, Walońskim Kamieniu w Przesiece, Zbójeckich Skałach pod Chojnikiem, Pielgrzymach i Paciorkach.
10 osobliwych skał i skałek w Karkonoszach, które musisz zobaczyć
1. Dziurawa Skała – Przesieka
Na prawym brzegu Podgórnej przy trasie Podgórzyn-Przesieka znajduje się granitowa grupa skalna, która swoją nazwę zawdzięcza szczelinie zamkniętej od góry blokiem skalnym. Wysokość Dziurawej Skały sięga aż 20 metrów. To malownicze miejsce po wojnie popadło w zapomnienie. Dzięki akcji mieszkańców Podgórzyna i Przesieki skała została oczyszczona z zarośli a nieopodal niej zrobiono parking z platformą widokową.
2. Głowa Żaby w Mniszym Lesie – Szklarska Poręba Dolna
Tej formacji skalnej nie znajdziesz w żadnym przewodniku i nie prowadzi do niej żaden szlak. Leży w Mniszym Lesie w Szklarskiej Porębie Dolnej. Swoim wyglądem przypomina żabią głowę. Niestety skałę upodobali sobie miłośnicy wspinaczki drytoolowej, czyli wspinania za pomocą raków i czekanów, które niszczą skałę podczas wspinaczki.
Głowa Żaby oficjalnie leży już po stronie Gór Izerskich jednak ta granica jest bardzo kontrowersyjna. Podobnie jak Chybotek ta część gór geologicznie i historycznie należy bardziej do Karkonoszy niż do Gór Izerskich.
3. Chybotek 565 m n.p.m. – Szklarska Poręba Średnia
Skała Chybotek to granitowa grupa skalna złożona z kilku bloków, która daje się rozkołysać. Wystarczy przechodzić z jednego skraju górnego bloku na przeciwległy.
Choć Chybotek obecnie oficjalnie leży już w Górach Izerskich, to legendy wokół jego tajemnych mocy i podania podawane z ust do ust ściśle związane są z Karkonoszami. Przypomnę, że do początków 19 wieku Karkonosze wraz z Górami Izerskimi stanowiły jedno pasmo górskie. Historia Chybotka powiązana jest z postacią Ducha Gór, który posiadał we władaniu całe Karkonosze. Według walońskich legend Chybotek zamyka dostęp do ukrytych podziemnych skarbów.
Skała Chybotek za względu na swój kształ do 1945 roku nazywana była „Zuckerschale”, po polsku „Misa Cukru”.
4. Kociołki na Drewniaku 672 m n.p.m. – Michałowice
Na grzbiecie o nazwie Drewniak, w zachodniej części Pogórza Karkonoskiego powyżej Michałowic znajduje się największy znany kociołek wietrzeniowy w Karkonoszach. W dawnych czasach wierzono, że kociołki były wykonane przez człowieka jako miejsce kultu pogańskiego. Dlatego nazywano je misami ofiarnymi (Opferkessel).
Na głazach jest ponad 30 takich okrągłych zagłębień w kształcie kotłów. Okolice Drewniaka bogate są również w różne jaskinie szczelinowe. Parenaście metrów dalej znajduje się nowo otwarta platforma widokowa z widokiem na Karkonosze, Szklarską Porębę i Góry Izerskie.
5. Szwedzkie Skały 880 m n.p.m. – Borowice
W górnej części Doliny Myi, powyżej Borowic na północno-wschodnim stoku Śląskiego Grzbietu znajduje się zespół gigantycznych form skalnych, których wysokość sięga 30 metrów. Skały zbudowane są z granitu karkonoskiego z charakterystycznymi spękaniami ciosowymi. Szwedzkie skały stromo opadają ku malowniczej dolinie z rwącym górskim potokiem.
Dawniej te skały nosiły miano „Tumpsahüttenfelsen”, czyli „Skały Chaty Tumpsy”, tak bowiem brzmiało przezwisko leśniczego Tomasza Seligera, który w początkach XVIII wieku zbudował schron dla wędrowców u stóp skał.
Skąd się wzięła powojenna nazwa Szwedzkie Skały? Może komuś przypominała dziką przyrodę rodem ze Szwecji?
6. Słup – Borowice
Nieopodal Szwedzkich Skał znajduje się kolejna osobliwa formacja skalna o nazwie Słup. Choć szczerze mówiąc ta odosobniona skała przypomina mi raczej siedmiomilowy but Ducha Gór. Kiedyś rozciągały się z niej piękne widoki na okolicę. Obecnie skała skrywa się w świerkowym lesie.
Słup albo jak ktoś woli Siedmiomilowy But to prosta kanciasta kolumna granitowa o wysokości ok. 7 metrów, która stoi na skalnym sokole. Nie tak łatwo ją znależć, bo nie prowadzi do niej żadna wydeptana ścieżka, ale dociekliwy wędrowca na pewno ją znajdzie.
7. Owcze Skały 1041 m n.p.m – Szklarska poręba – Jakuszyce
Owcze Skały to jedne z najpiękniejszych formacji skalnych w Karkonoszach. Znależć je można na północny zachód od Rozdroża pod Przedziałem. Leżą przy zielonym szlaku wiodącym z leśniczówki w Jakuszycach na Halę Szrenicką.
Skały zbudowane są z granitu karkonoskiego. Nazwa skał pochodzi od najwyższej ze skał (ok. 20 m wysokości), która kształtem przypomina głowę owcy. Ze skał rozciąga się widok na Halę Szrenicką, Szrenicę oraz Wysoki Kamień w Górach Izerskich. Piękne malownicze miejsce z dala od turystycznego zgiełku i wspaniała alternatywa na wędrówkę na Szrenicę.
8. Pielgrzymy 1204 m n.p.m – Karpacz
Pielgrzymy to trzy pokażnych rozmiarów grupy skalne, zaliczane do najwyższych w Karkonoszach. Mają ponad 25 metrów. Skałki leżą przy żóltym szlaku turystycznym nieopodal skałek Słonecznik.
Nazwa Pielgrzymy wzięła się od ich kształtów, które przypominają postacie ludzkie. Według legendy to zamienieni w skałę grzeszni pielgrzymi. Dawniej wierzono również, że liczne kociołki wietrzeniowe znajdujące się na skałach, zostały wydrążone przez pogan, którzy składali w nich ofiary swoim bogom.
9. Końskie Łby 1290 m n.p.m. – Szrenica
W pobliżu górnej stacji wyciągu krzesełkowego na północnym stoku Szrenicy znajduje się dość pokażna grupa skałek granitowych o nazwie Końskie Łby. Według legendy skały to zamienione w kamienne posągi konie rozbójników, którzy w ten sposób zostali ukarani za swoje występki.
Najwyższa ze skałek ma ok. 15 m. Cała grupa skalna jest świetnie widoczna z okolic Szklarskiej Poręby.
10. Twarożnik 1320m n.p.m – w drodze na Śnieżne Kotły
Na Głównym Grzbiecie Śląskim pomiędzy Szrenicą i Sokolnikiem, powyżej Mokrej Przełęczy na wysokości 1320 m n.p.m. znajduje się popularna formacja skalna Twarożnik. Jej nazwa wzięła się od wyglądu skały, która przypominać może ułożone na sobie plastry sera.
Twarożnik to świetne miejsce na piknik z piękną panoramą. Znajdują się tutaj drewniane ławeczki, skąd podziwiać można Szrenicę, Pogórze Karkonoskie i Kotlinę Jeleniogórską.
Skały i skałki w Karkonoszach – Podsumowanie
Karkonosze są pasmem górskim szczególnie bogatym w fantazyjne formacje skalne. Do tych najbardziej znanych prowadzą szlaki górskie. Te mniej znane często ukryte są pośród lasów i borów. Aby do nich dotrzeć trzeba się czasami nieco natrudzić. Karkonoskie skały z racji osobliwego kształtu są żródłem wielu legend i wierzeń, które przetrwały do dziś.
Skały w Karkonoszach mogą być celem samym w sobie. Na ich eksplorowanie warto poświęcić więcej czasu, zwłaszcza że są świadkiem ponad 300 milionowej historii tego regionu.
Spodobał Ci się ten tekst? Chcesz podzielić się Twoimi ulubionymi skałami i skałkami w Karkonoszach?
Skomentuj poniżej, polub, podziel się z innymi.
Podróżniczka i autorka e-booków, miłośniczka Karkonoszy, kultury meksykańskiej oraz natury. Uwielbia samodzielnie planować podróże. W jej repertuarze znajduje się 15-miesięczna wyprawa po Ameryce Północnej i Południowej, podróż dookoła Skandynawii oraz liczne road tripy kamperem po Szwecji, Norwegii, Australii i Kanadzie.
Nareszcie wiem skad sie wziely te wszystkie skaly w Karkonoszach!
Ciekawa historia prawda?